Ngành công nghiệp máy móc và thiết bị của Việt Nam đã và đang tăng trưởng đáng kể, góp phần tăng GDP và các ngành công nghiệp phụ.

Lĩnh vực máy móc và thiết bị của Việt Nam đã mở rộng đáng kể trong thập kỷ qua. Điều này được chứng minh bằng doanh thu thuần được ghi nhận bởi các công ty hoạt động trong ngành này tăng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 14,3% từ năm 2010 đến năm 2019. Cho đến năm 2020, có hơn 2.200 công ty chuyên sản xuất máy móc và thiết bị tại Việt Nam , đạt tổng doanh thu 4,6 tỷ đô la Mỹ.

Mặc dù có một thị trường đầy hứa hẹn, các nhà sản xuất máy móc trong nước đã không thể đáp ứng nhu cầu thị trường. Theo Hiệp hội Công nghiệp Cơ khí Việt Nam (VAMI), chỉ 32% nhu cầu được cung cấp bởi các công ty trong nước. 68% nhu cầu thị trường còn lại được cung cấp bởi các sản phẩm nhập khẩu do nhu cầu lớn và công nghệ sản xuất lạc hậu của các nhà cung cấp trong nước.

Thị phần chi phối của các nhà cung cấp máy móc và thiết bị nước ngoài tại Việt Nam vẫn ổn định trong thập kỷ qua. Năm 2021, giá trị nhập khẩu máy móc, thiết bị đạt 46,3 tỷ USD, tăng 24,3% so với năm trước.Các nhà cung cấp máy móc chính cho Việt Nam là các nước châu Á bao gồm Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và Đài Loan. Những công ty này chiếm khoảng 70% nguồn cung cấp máy móc nước ngoài tại thị trường Việt Nam do giá cả cạnh tranh và sở thích của người tiêu dùng. Các nhà xuất khẩu đáng chú ý khác là các quốc gia ASEAN bao gồm Thái Lan, Malaysia và Indonesia cũng như các quốc gia phương Tây như Đức, Mỹ và Ý.

1.Nhu cầu về đầu tư mua sắm máy móc trong các ngành sản xuất

1.1 Nhu cầu về máy móc nông nghiệp

Nông nghiệp luôn là một ngành kinh tế quan trọng của Việt Nam, đóng góp tới 12,4% GDP của cả nước vào năm 2021. Tuy nhiên, khoảng 30% trang trại ở Việt Nam vẫn chưa được cơ giới hóa.

Trong những năm gần đây, lĩnh vực này đã chứng kiến ​​xu hướng hội tụ của các trang trại quy mô nhỏ phân tán sang các doanh nghiệp quy mô lớn tập trung với sự tập trung ngày càng tăng vào cơ giới hóa và tự động hóa. Cùng với sự gia tăng dân số, đô thị hóa và nhu cầu năng suất cao hơn với diện tích đất nông nghiệp bị thu hẹp, nhu cầu về máy móc nông nghiệp dự kiến ​​sẽ tăng mạnh trong những năm tới.

Trong khi đó, Việt Nam chỉ tự túc được 30-40% máy móc nông nghiệp, còn lại chủ yếu nhập khẩu từ Trung Quốc và Nhật Bản. Điều đó cho thấy, phân khúc sản xuất máy móc nông nghiệp đang phát triển nhanh chóng và đã phần nào bù đắp khoảng cách giữa nguồn cung trong nước và nhu cầu thị trường. Giá trị nhập khẩu của các sản phẩm chính, bao gồm máy kéo, máy làm đất, trồng trọt và thu hoạch, đã giảm với tốc độ CAGR là 13,5% trong giai đoạn 2016 đến 2020.

Các doanh nghiệp trong nước đóng vai trò quan trọng trong phân khúc này do các công ty này phụ thuộc nhiều vào bán hàng trực tiếp hơn là phân phối sản phẩm thông qua đại lý và nhà phân phối bên thứ ba. Ngoài ra, các công ty Việt Nam có xu hướng hiểu rõ hơn và nắm bắt được nhu cầu của nông dân địa phương.

Bên cạnh việc sản xuất và phân phối tại Việt Nam, cơ hội mới cho các thương hiệu máy móc nước ngoài nằm ở việc chuyển giao công nghệ cho các công ty địa phương và tuyển dụng theo yêu cầu tại một khu vực có mật độ canh tác cao.

1.2 Nhu cầu về máy móc công nghiệp

Gần đây, Việt Nam trở thành điểm đến sản xuất thay thế lớn cho các doanh nghiệp đang tìm cách đa dạng hóa chuỗi cung ứng trong bối cảnh bất ổn do đại dịch và chiến tranh thương mại Mỹ-Trung gây ra .

Năm 2020, Việt Nam có khoảng 110.000 doanh nghiệp trong lĩnh vực sản xuất, tăng khoảng 2,5 lần so với năm 2010. Doanh thu thuần của ngành sản xuất tăng từ 100 triệu USD năm 2010 lên gần 450 triệu USD năm 2019.

Tuy nhiên, khảo sát của Tổng cục Thống kê về điều kiện sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp Việt Nam năm 2021 cho thấy dây chuyền sản xuất cũ và kém phát triển của khoảng 20% ​​doanh nghiệp công nghiệp có ảnh hưởng bất lợi đáng kể đến hoạt động kinh doanh của họ.

Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng bị cấm nhập khẩu máy móc đã qua sử dụng trên 10 năm theo Nghị định số 18/2019/QĐ/TTg về nhập khẩu máy móc, thiết bị, dây chuyền công nghệ đã qua sử dụng.

Cùng với sự gia tăng số lượng doanh nghiệp mới tham gia thị trường, nhu cầu về máy móc công nghiệp mới ngày càng tăng, đặc biệt là trong ngành thực phẩm, dược phẩm, nhựa và hóa chất.

2.Chính phủ đã có những chính sách hỗ trợ doanh nghiệp

Về số lượng, nhu cầu về máy móc và thiết bị ở Việt Nam đang tăng trưởng mạnh mẽ. Điều này được thúc đẩy bởi sự phát triển của các ngành công nghiệp trọng điểm của Việt Nam, như công nghiệp chế biến, chế tạo, sản xuất ô tô, điện tử, viễn thông,…

Về chất lượng, nhu cầu về máy móc và thiết bị hiện đại, tiên tiến đang ngày càng tăng cao. Điều này xuất phát từ yêu cầu nâng cao năng suất, chất lượng và hiệu quả sản xuất của các doanh nghiệp Việt Nam.

Do nhu cầu lớn, ngành công nghiệp máy móc và thiết bị Việt Nam đang phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, hiện nay, ngành này vẫn phụ thuộc khá lớn vào nhập khẩu. Năm 2022, giá trị nhập khẩu máy móc và thiết bị của Việt Nam đạt 45,1 tỷ USD, chiếm khoảng 28% tổng giá trị nhập khẩu của cả nước.

Để đáp ứng nhu cầu trong nước, ngành công nghiệp máy móc và thiết bị cần đẩy mạnh nội địa hóa, nâng cao tỷ trọng sản xuất trong nước. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp trong nước cần đầu tư nghiên cứu, phát triển, nâng cao năng lực sản xuất, đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật và chất lượng cao của thị trường.

Chính phủ Việt Nam cũng đang có nhiều chính sách hỗ trợ phát triển ngành công nghiệp máy móc và thiết bị, như:

• Tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp tiếp cận nguồn vốn vay ưu đãi
• Hỗ trợ nghiên cứu, phát triển, chuyển giao công nghệ
• Thúc đẩy hợp tác quốc tế trong lĩnh vực sản xuất máy móc và thiết bị

Với sự quan tâm của Chính phủ và sự nỗ lực của các doanh nghiệp, ngành công nghiệp máy móc và thiết bị Việt Nam có cơ hội phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế của đất nước.